41ο Δημοτικό Σχολείο Ηρακλείου: ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ

Δεκέμβριος ή Δεκέμβρης

Όταν έρθει εκείνη η ώρα

ο Άι – Βασίλης με τα δώρα.

Τώρα η πλάση όλη ησυχάζει,

κάποιο θάμα μας’ τοιμάζει.

Στο άγιο σπήλαιο της νυκτός,

φως , γεννήθηκε ο Χριστός.

Άρχοντες , καλήν ημέρα!

Έρχομαι απ’ το δάσος πέρα.

Από χιόνι έχω παιχνίδια

κι από κρύσταλλα στολίδια.

Ρένα Καρθαίου

Ο Δεκέμβριος είναι ο δωδέκατος μήνας και τελευταίος του Γρηγοριανού Ημερολογίου, με διάρκεια 31 ημερών. Η ονομασία του ετυμολογείται από τη λατινική λέξη December, η οποία προέρχεται από το αριθμητικό decem (δέκα), επειδή στο αρχαίο δεκάμηνο ρωμαϊκό ημερολόγιο ο Δεκέμβριος ήταν ο δέκατος κατά σειρά μήνας.

Στη συνέχεια, με την προσθήκη του Ιανουαρίου και του Φεβρουαρίου, το ρωμαϊκό ημερολόγιο έγινε δωδεκάμηνο. Ο Δεκέμβριος μετακινήθηκε στη δωδέκατη θέση, αλλά διατήρησε την παλιά του ονομασία.

Με την άφιξη του Δεκεμβρίου το κρύο αρχίζει να είναι αρκετά τσουχτερό ανακοινώνοντάς μας έτσι τον ερχομό του χειμώνα και την επέλαση του χιονιού. Γι’ αυτό, άλλωστε ο Δεκέμβριος λέγεται και «Άσπρος μήνας», «Ασπρομηνάς» αλλά και «Χιονιάς».

Στην αρχαία Αθήνα ο Δεκέμβριος ισοδυναμούσε με το δεύτερο δεκαπενθήμερο του μήνα Μαιμακτηριώνα και το πρώτο δεκαπενθήμερο του μήνα Ποσειδεώνα, ο οποίος ήταν αφιερωμένος στο θεό Ποσειδώνα.

Ρωμαϊκές γιορτές του Δεκέμβρη

Ο Δεκέμβριος από τους Ρωμαίους ήταν αφιερωμένος στον Κρόνο (Σατούρνους) προς τιμήν του οποίου γιόρταζαν τα Σατουρνάλια. Ήταν γιορτή χαράς και ξενοιασιάς, όπου εκτός από τις καθιερωμένες θυσίες, κυρίαρχη θέση είχαν η ανταλλαγή δώρων και τα τυχερά παιγνίδια. Διαρκούσαν από τις 17 έως τις 23 Δεκεμβρίου.

Ακολουθούσαν στις 25 Δεκεμβρίου τα Βρουμάλια, γιορτή του χειμερινού ηλιοστασίου, όπου τιμούσαν τον Ήλιο, που ως θεότητα του φωτός ταυτιζόταν με τον Μίθρα των Περσών. Και στις δύο γιορτές θυσίαζαν χοίρους, τους οποίους στη συνέχεια κατανάλωναν. Οι παγανιστικές αυτές γιορτές ήταν αρκετά δημοφιλείς και επέζησαν έως το 12ο αιώνα.

Η εκκλησία μας , με βάση το γεγονός αυτό πού ήταν βαθιά ριζωμένο στη λαϊκή συνείδηση καθιέρωσε μια χριστιανική γιορτή. Τέτοια γιορτή που ταίριαζε στην αντικατάσταση αυτή θεωρήθηκε πως είναι η γέννηση του Χριστού, γιατί ο Χριστός είναι ο ζωοδότης ήλιος, ο ήλιος της δικαιοσύνης.

Γι’ αυτό ο Δεκέμβριος σε πολλά μέρη πήρε το όνομά του από τη μεγάλη γιορτή και αποκαλείται Χριστουγεννάρης.

Ονομασίες του Δεκέμβρη

Ο λαός μας τον λέει και:

· Χριστουγεννιάτη
· Βρομαλίτη
· Χριστουγεννάρη
· Χριστουγεννά
· Άσπρο ή Ασπρομηνά και Χιονιά, για το πυκνό του χιόνι
· Χριστιαννάρη
· Αντριά
· Καλικαντζαρόμηνα
· Χαμένο

Γεωργικές εργασίες το μήνα Δεκέμβριο

· Επιδιόρθωση στάβλων.
· Καθάρισμα χωραφιών από θάμνους.
· Φυτεύουμε κρεμμυδάκια και χορταρικά.
· Συνεχίζεται το μάζεμα των ελιών, των εσπεριδοειδών.
· Σκέπασμα κυψελών.
· Αρχή γαλακτοπαραγωγής.
· Τελειώνει το καθάρισμα του κρασιού κι ανοίγουν τα βαρέλια.

Χριστιανικές γιορτές του Δεκεμβρίου

Στο καλαντάρι του λαού μας ο Δεκέμβριος θεωρείται ιδιαίτερα «γιορτινός» λόγω των πολλών θρησκευτικών εορτών του.
Στις 4 του μήνα γιορτάζεται η μνήμη της Αγίας Βαρβάρας, η οποία θεωρείται η προστάτιδα του πυροβολικού μας. Τη μέρα της γιορτής της Αγίας Βαρβάρας, στην Κάτω Οινόη, οι γυναίκες του χωριού ετοίμαζαν ένα γλύκισμα πολύσπορο. Το έθιμο αυτό γινόταν για να εξασφαλιστεί η υγεία των ανθρώπων αλλά και των ζώων, η γονιμότητα της γης, αλλά και για να εκδιωχθούν όλα τα άσχημα και κακά στοιχεία της φύσης. Σε αυτό το έθιμο συμμετείχαν όλοι, άντρες, γυναίκες και παιδιά, με τα παιδιά και τις γυναίκες να ξεχωρίζουν. Το γλύκισμα ετοιμαζόταν την προηγούμενη μέρα και αφού το θύμιαζαν το μοίραζαν στους κατοίκους του χωριού. Έπρεπε να μοιραστεί σε τουλάχιστον τρία σπίτια, κάτι που συμβόλιζε την τριαδική φύση του Θεού. Η ατμόσφαιρα ήταν ιδιαίτερα εορταστική μιας και τα Χριστούγεννα πλησίαζαν ,αλλά κυρίως γιατί η Βαρβάρα συμβόλιζε την αρχή νέας εποχής, ό,τι σημαίνει σήμερα δηλαδή η πρωτοχρονιά για τους ανθρώπους.
Στην Κρήτη το γλυκό της ημέρας είχε πάντα μέλι. Σε πάρα πολλά χωριά του νησιού, ιδίως όπου υπήρχε ναός αφιερωμένος σ’ αυτήν, συνήθιζαν να κάνουν λουκουμάδες.
Σε πολλές πόλεις της Μικράς Ασίας «έφτιαχναν μια μεγάλη μελόπιτα, που την τοποθετούσαν στο τρίστρατο της γειτονιάς. Εκεί και πήγαινε ο ιερέας να την ευλογήσει. Η νοικοκυρά έκοβε την πίτα και τη μοίραζε στους περαστικούς».

ΑΣ ΜΑΓΕΙΡΕΨΟΥΜΕ ΤΗ «ΒΑΡΒΑΡΑ»

ΥΛΙΚΑ:
500 γρ. σιτάρι αποφλοιωμένο
250 γρ. ζάχαρη
1 χούφτα σταφίδες μουλιασμένες
3 κουταλιές αλεύρι καλά καβουρδισμένο
2 ξυλάκια κανέλα
50 γρ. σουσάμι καβουρδισμένο

Κανέλα και καρύδια για το σερβίρισμα

Πλένουμε πολύ καλά και μουλιάζουμε από βραδύς το σιτάρι σε νερό (περίπου 2,5-3 λίτρα). Το σουρώνουμε την επόμενη μέρα και το βράζουμε περίπου για 30 λεπτά μέχρι να μαλακώσει τελείως. Προσθέτουμε όλα τα υπόλοιπα υλικά και το μισό σουσάμι. Περιμένουμε να δέσει. Σερβίρουμε σε μπολάκια και στολίζουμε με το υπόλοιπο σουσάμι, λίγη κανέλλα και καρύδια.

Στις 5 Δεκεμβρίου είναι του Αγίου Σάββα. Στην Κρήτη θεωρείται προστάτης της στεριάς από φυσικές καταστροφές και σεισμούς. Επίσης θεωρούνταν και προστάτης των αιχμαλώτων. Οι οικογένειες που αναζητούσαν δικούς τους ανθρώπους, που χάθηκαν σε περιόδους ταραχών, πήγαιναν στην εκκλησιά της Τρυπητής με τάματα, προσευχές και λειτουργίες.

Στις 6 του μήνα γιορτάζει ο Άγιος Νικόλαος, που θεωρείται προστάτης της θάλασσας και των ανθρώπων της. Είναι ενδιαφέρον όμως ότι ναούς στο όνομά του συναντάμε και σε φαράγγια κι ορεινούς τόπους. Σύμφωνα με τις παραδόσεις, «τα ρούχα του είναι πάντοτε βρεγμένα από την άλμη και τα γένια του στάζουν θάλασσα». Είναι ο κύριος των ανέμων και της τρικυμίας.

Στης Αγίας Άννας, στις 9 του μήνα, «η μέρα παίρνει ανάσα», ενώ στις 12, στην εορτή του Αγίου Σπυρίδωνα «η μέρα παίρνει ένα σπυρί», αρχίζει δηλαδή να μεγαλώνει.

Ο Δεκέμβρης ονομάζεται, μεταξύ άλλων, και «κυρ Λευτέρης» από την γιορτή του Αγίου Ελευθερίου στις 15 του μήνα που χαρίζει «καλή λευτεριά» στις έγκυες γυναίκες. Στα Χανιά ο Άγιος Ελευθέριος ήταν ιδιαίτερα δημοφιλής. Στις Μουρνιές, στο παλιό μοναστήρι, μαζεύονταν οι εγκυμονούσες και από την εικόνα του Αγίου κρέμονταν τάματα που μαρτυρούσαν την ιδιότητά του σαν ελευθερωτή.

Για να διαβάσετε το αφιέρωμα στα Χριστούγεννα

πατήστε το σύνδεσμο κάτω από την εικόνα: