ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ

Οκτώβριος

       Τα χαλκώματα αγοράζει

       και τα φύλλα όλα σκεπάζει .

      Με το σάκο του στον ώμο τριγυρίζει μες στο δρόμο .
      Όπου ο Οκτώβρης κι αν αγγίζει το τοπίο κοκκινίζει .

      Ως και τ’ Αη – Δημήτρη το άτι

      από μπρούτζο ένα κομμάτι .

      Στα χρυσάνθεμα πατάει ,

      βρέχει , αστράφτει όπου περνάει .

      Με την πρώτη ανατριχίλα

      πέφτουν χάλκινα τα φύλλα .

Ο Οκτώβριος ή Οκτώβρης, ή Οχτώβρης, η Τρυγομηνάς είναι ο δεύτερος μήνας του φθινοπώρου. Έχει 31 ημέρες κι είναι ο πιο κατάλληλος για την καλλιέργεια και τη σπορά των χωραφιών. Κατά το ρωμαϊκό ημερολόγιο ήταν ο 8ος μήνας, γι’ αυτό κι ονομάστηκε Οκτόμπερ. Ήταν αφιερωμένος στο θεό Άρη και τον παρίσταναν με μορφή κυνηγού, που έχει λαγό στα πόδια του, πουλιά πάνω απ` το κεφάλι του και ένα είδος κάδου κοντά του. Ονομάστηκε και Πυανεψιών από τα ιερά Πυανέψια ή Πυανόψια, εορτή προς τιμήν του θεού Απόλλωνα. 

Η μεγάλη γιορτή του Αγίου Δημητρίου, στις 26 του μήνα, έχει δώσει στον Οκτώβριο την προσωνυμία Αϊ-Δημήτρης ή Αϊ-Δημητριάτης. 

ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΚΑΤΑ ΤΟ ΜΗΝΑ ΟΚΤΩΒΡΙΟ:

· Όργωμα και σπορά σιτηρών, κριθαριού και βρώμης.
· Σπορά τριφυλλιού.
· Ολοκλήρωση τρύγου και παραγωγή κρασιού.
· Μάζεμα φθινοπωρινών φρούτων & πατάτας.
· Κάψιμο φυτών, που έδωσαν καρπούς, για να καταστρέψουν τα αυγά των εντόμων.
· Κατεβαίνουν οι βοσκοί από τα βουνά στους χαμηλούς κάμπους (τα χειμαδιά). 

Δείτε ένα βίντεο για το παραδοσιακό όργωμα:

Επειδή το πιο σημαντικό δώρο του Οκτωβρίου στους γεωργούς είναι οι πολλές βροχές του, γι’ αυτό σε πολλά μέρη ονομάζεται «Βροχάρης», αλλά και μήνας της σποράς, εξ ου και ταονόματα «Σποριάτης», «Σποριάς» και «Σπαρτός», Μπρουμάρης (=ομιχλώδης, σκοτεινός) και Παχνιστής (από την πάχνη που πέφτει στους αγρούς) .

     Καλωσόρισες Βροχάρη ,

     με τις μπόρες τις πολλές ,
     τα χωράφια να ποτίσεις
     για ν’ αρχίσουν οι σπορές .

     Μπρουμάρη σ’ ονομάζουν
     κι η ομίχλη έχει απλωθεί
     και Παχνιστή σε λένε
     κι οι κήποι στολιστήκαν
     με κάτασπρο χαλί ,
    με πάχνη όπως τη λένε, την αυγή !

Σποριάρη σ’ ονομάζουν

και Σπάρτο και Σποριά
κι όλοι οι γεωργοί με κέφι και χαρά
σπόρους στη γη θα ρίξουν
και όλοι να καρπίσουν .Αϊ – Δημήτρη σε καλούν
κι Αϊ – Δημητριάτη ακόμα
τον Αϊ – Δημήτρη γιορτάζουν
οι χριστιανοί αντάμα. 

ΛΟΥΛΟΥΔΙΑ ΤΟΥ ΟΚΤΩΒΡΗ

· Χρυσάνθεμα, που βαφτίστηκαν αϊ-δημητριάτικα και στην Κύπρο οχτωβρούδια. 

· Κυκλάμινα που τώρα πρωτανθίζουν σε πλαγιές και βράχια .

· Καλέντουλα που είναι το τυχερό λουλούδι του μήνα 

ΟΙ ΛΙΤΑΝΕΙΕΣ ΓΙΑ ΒΡΟΧΗ ΤΟ ΜΗΝΑ ΟΚΤΩΒΡΙΟ (ΠΡΩΤΟΒΡΟΧΙΑ)

Ο Οκτώβρης είναι ο καταλληλότερος μήνας για σπορά. Για να σπείρει ο γεωργός πρέπει πρώτα να βρέξει- τα πρωτοβρόχια είναι απαραίτητα για τη σπορά.

Κι αν δε βρέξει; Τι γίνεται τότε; Τότε γίνεται λιτανεία. Οι κάτοικοι του χωριού συγκεντρώνονται στην εκκλησία και, αφού διαβάσει ο παπάς ειδική ευχή, παίρνουν τις εικόνες και ξεχύνονται στον κάμπο, με τον παπά επικεφαλής να ψέλνει.

Με τη λιτανεία-προσευχή και σεβασμό στο Θεό, οι αγρότες παρακαλούν το Θεό για να φέρει βροχή.

«Περπερούνα»

Υπάρχουν, όμως και μαγικά έθιμα που σκοπό έχουν όχι να παρακαλέσουν -όπως οι λιτανείες- το Θεό, αλλά να τον εξαναγκάσουν σε βοήθεια. Αυτά τα έθιμα έχουν σκοπό να προκαλέσουν βροχή με μαγικό τρόπο (μαγεία). Ένα από αυτά είναι η περπερούνα.

Η Περπερούνα ή Περπερού ή Πιρπιρού είναι ένα έθιμο που το κάνουν τα κορίτσια. Διαλέγουν ένα κοριτσάκι 8-10 ετών, συνήθως φτωχό ή ορφανό, και το στολίζουν με λουλούδια και πρασινάδα. Η πρασινάδα χρησιμεύει «για να πρασινίσει ο κάμπος σαν τη Πιρπιρού».
Όλη η παρέα των κοριτσιών, με την Πιρπιρού στη μέση, φτάνει σε σπίτι και τραγουδά το τραγουδάκι της Περπερούνας.

Μόλις τελειώσει το τραγούδι, η νοικοκυρά του κάθε σπιτιού βγαίνει έξω και χύνει πάνω στο κεφάλι του παιδιού νερό και εύχεται :
« Καλή βροχή να δώσει ο Θεός».
Έπειτα δίνει ένα νόμισμα στο κοριτσάκι ή ό,τι άλλο έχει «για το καλό».
Σε άλλους τόπους της πατρίδας μας το έθιμο της Περπερούνας είναι κάπως διαφορετικό. Στον Πόντο λ.χ. αντί για παιδί, για να μην το καταβρέχουν και κρυώσει το καημένο, ντύνανε μια σκούπα. Έκαναν κάτι σαν σκιάχτρο και το γύριζαν από σπίτι σε σπίτι τραγουδώντας ένα άλλο τραγούδι. Οι νοικοκυρές περιέλουζαν αυτό το σκιάχτρο με νερό και φιλοδωρούσαν τα παιδιά που το κρατούσαν.

Δείτε το έθιμο της Περπερούνας

Ακούστε μια «Περπερούνα» από την Αιανή 

Περπερούνα περπατεί

και το Θιό παρακαλεί
για να βρέξει μια βροχή, 
μια βροχή, μια σιγανή

για να γέν’ τα στάρια μας

κι τα καλαμπόκια μας.

Μπάρις, μπάρις τα νιρά, 

μπάρις, μπάρις τα κρασιά.

Τα πρωτοβρόχια το μήνα Οκτώβριο και η σπορά

Τον Οκτώβρη αρχίζουν τα πρωτοβρόχια, που με τη σιγανή και επίμονη βροχή τους θα μαλακώσουν τη γη, κατάξερη από το καλοκαιρινό λιοπύρι.

Οι γεωργοί περιμένουν με λαχτάρα τις πρώτες βροχές που θα την ετοιμάσουν για το όργωμα. Σαν ξαστερώνει, ο καιρός είναι σταθερός, χωρίς κρύο ή ζέστη. 

Συνηθισμένο όμως είναι και το «μικρό καλοκαιράκι» ή όπως αλλιώς το λένε, το «καλοκαιράκι του Αι-Δημητριού». Τότε οι βροχές σταματάνε, το θερμόμετρο ανεβαίνει κι οι άνθρωποι το νομίζουν για ένα δεύτερο, μικρό καλοκαίρι.

   Όποιος δεν σπείρει τον Οκτώβρη, δεν πρόκειται να' χει
   πλούσια σοδειά. Για να σπείρει όμως, πρέπει απαραίτητα
   να βρέξει, να βρέξει τόσο, ώστε να χορτάσει η γη και να
   δώσει μπόλικο σιτάρι. 

ΑΣ ΘΥΜΗΘΟΥΜΕ ΤΑ ΠΑΛΙΑ…

ΓΙΟΡΤΕΣ:

· ΑΓΙΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ (26/10). Η μεγάλη γιορτή, στις 26 του μήνα, έχει δώσει στον Οκτώβριο την προσωνυμία «Αι-Δημητριάτης» ή «Αι-Δημήτρης. Η γιορτή αυτή, που θεωρείται από το λαό μας ορόσημο του χειμώνα, συνδυάζεται με τη γιορτή του Αγίου Γεωργίου στις 23 Απριλίου. Στο γεωργικό καλαντάρι οι δυο αυτές γιορτές αποτελούν τις χρονικές τομές που χωρίζουν το έτος σε δυο ίσα μέρη, στο χειμερινό και στο θερινό εξάμηνο αντίστοιχα.




· 28η ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ (1940). Τις πρώτες πρωινές ώρες της 28ης Οκτωβρίου του 1940, ο Ιταλός Πρέσβης στην Αθήνα, Εμανουέλε Γκράτσι, επέδωσε ιδιόχειρα στον Έλληνα Πρωθυπουργό Ιωάννη Μεταξά, τελεσίγραφο, με το οποίο απαιτούσε την ελεύθερη διέλευση του Ιταλικού στρατού από την Ελληνοαλβανική μεθόριο, προκειμένου στη συνέχεια να καταλάβει την Ελλάδα. Μετά την άρνηση του Πρωθυπουργού (το περίφημο «όχι»), ιταλικές στρατιωτικές δυνάμεις άρχισαν τις στρατιωτικές επιχειρήσεις εισβολής στην Ελλάδα.

Δείτε ένα μικρό αφιέρωμα στο 1940:

· 12 ΟΚΤΩΒΡΗ (1944). Στις 12 Οκτωβρίου τα γερμανικά στρατεύματα ξεκινούν την αποχώρησή τους από την Αθήνα. Ο ελληνικός λαός βγήκε στους δρόμους πανηγυρίζοντας για το τέλος της τετράχρονης τυραννίας αποδίδοντας φόρο τιμής σε όλους όσους αγωνίστηκαν και θυσιάστηκαν για την πολυπόθητη ελευθερία. 

ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ ΤΟΥ ΟΚΤΩΒΡΗ: 

el.wikipedia.org
paidika.gr
sansimera.gr
portal.kathimerini.gr
matia.gr
users.sch.gr
dreamskindergarten.blogspot.gr
you tube